جام سفال لپویی کنار گور چاله ای کشف شد - بوکتریپ

کامیار عبدی، سرپرست هیئت کاوش در تپه لپویی با بیان این مطلب توضیح داد که کاوش در تپه لپویی به کشف گور چاله ای شامل تدفین از دوره لپویی، یک جام با سفال لپویی، آتشدان نعل اسبی، سازه حرارتی، تکه های 2 خمره بزرگ و...منجر شد. او اضافه نمود:

به جز الگوی استقراری و سفال، دانش ما دربارۀ دورۀ لپویی عملاً نزدیک به صفر بود اما بر اساس لایه نگاری تطبیقی معین شد که دوره لپویی پس از دوره باکون و پیش از دوره بانش در دوره بندی پیش از تاریخ حوزه رود کر، یعنی حدود 3800 تا 3300 پیش از میلاد قرار داشت.

عبدی توضیح داد:

در سال های اخیر با کاوش در محوطه های باستانی تپه مهرعلی دشت سده در شمال فارس و تل نورآباد و تل اسپید دشت نورآباد در غرب فارس تا مقدار ای به اطلاعات ما درباره دوره لپویی اضافه نموده شده، منتهی بعضی پرسشهای کلیدی درباره این دوره، از قبیل گاه نگاری مطلق، اقتصاد معیشتی، ساختار اجتماعی و تشکیلات سیاسی آن کماکان در هاله ای از ابهام بود.

به گفته وی، در مرحلۀ تازه پروژۀ باستان شناسی فارس پس از ده سال وقفه بعد از کاوش در ملیان در سال 1383بر اساس مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی با یاری دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت در مرداد و شهریور 1394 هیأتی راهی کاوش تپۀ لپویی شد. سرپرست هیئت کاوش در تپه لپویی اهداف اصلی این هیئت را، پیدا کردن مدارکی برای پاسخ مقدماتی به پاره ای از پرسش های پیش گفته و معین عرصه و حریم تپۀ لپویی (تپۀ شنگولی به لفظ محلی) به منظور جلوگیری از تخریب تنها تپۀ به جای مانده از مجموعه ای که سامنر در سال 1346 شناسایی و ثبت نموده بود اعلام نمود. او اضافه نمود:

کاوش در تپۀ لپویی در بیستم مرداد 1394 با گشودن یک تاشه (واژۀ مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای ترانشه) به ابعاد 2 در 5 متر به نام TT1 آغاز شدو پس از زدودن خاک سطحی به عمق 35 تا 55 سانتی متر که محتوی قطعات سفال بود نهشتهای باستانی آشکار شد.

عبدی گفت که با وجود کوشش و دقت فراوان به جز یک آتشدان نعل اسبی شکل چینه ای اثری از پملاقاتهای معماری پیدا نشد و محدودۀ اطراف این آتشدان آکنده از خاک مخلوط با خاکستر بود که برای شناورسازی جمع آوری شد. او اضافه نمود:

لایۀ زیرین نهشتی متراکم از آوار فشرده با اندکی یافته های باستانی بود که سوای چند مکانه (واژۀ مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای لوکوس) در آن اثر دیگری پیدا نشد.

عبدی توضیح داد :

در لایۀ زیرین آن سازۀ حرارتی دیگری با ساختاری کاملاً متفاوت پیدا شد که عبارت بود از لایه ای از خاکستر که روی آن به شکل نامرتب قطعات متعدد سنگهایی به اندازۀ تقریبی مشت انسان چیده شده بود.

وی با بیان اینکه قسمت زیرین این سنگها حرارت دیده و سوخته بود اما بر قسمت رویی آن ها اثری از سوختگی دیده نمی شدگفت:

این شیوۀ فراوری حرارت در محوطه های دورۀ نوسنگی متداول بوده، اما ادامۀ آن ها تا دورۀ لپویی پرسش برانگیز است.

او گفت:

نکته دیگر اینکه هیچ یک از سنگهای این مورد استفاده نشده و به حال خود رها شده بودند.

عبدی اضافه نمود:

در حدود ده متری شمال شرقی تاشۀ اول تاشۀ دوم (TT2) به ابعاد 2 در 4 متر باز شد و پس از برداشتن لایۀ سطحی تکه های یک خمرۀ بزرگ آشکار شد که به دقت خاک برداری و تمام نهشت درون آن برای شناورسازی جمع آوری شد.

او توضیح داد:

با توجه به اینکه چند قطعه سفال از همین جنس در دیوارۀ جنوبی تاشه مشاهده شد به گمان اینکه این تکه سفالها به این خمره تعلق دارند تاشه یک متر به سمت جنوب توسعه یافت، اما با خاک برداری در این محدوده معین شد که این تکه سفالها در واقع به خمره ای دیگر تعلق دارند که آن نیز به طور کامل خاک برداری و نهشت درونش برای شناورسازی جمع آوری شد.

عبدی خاطر نشان ساخت که به این امید که این دو خمرۀ بزرگ در کنار دیواری قرار دارند تاشه یک متر به سمت جنوب و شرق توسعه یافت، اما در اینجا نیز با وجود کنکاش فراوان به جز نهشت فشرده با اندکی یافته های باستانی به هیچ گونه پملاقات (واژۀ مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای فیچر) برنخوردیم. او گفت:

در روزهای پایانی فصل کاوش در گوشۀ شرقی-شمال شرقی تاشه پملاقاتی ظاهر شد که احتمالاً یک گور چاله ای است ودر جنب غربی گور یک جام به دست آمد که از سفال لپویی است و نشان می دهد که به احتمال زیاد گور نیز به این دوره تعلق دارد.

به گفته او اگر این پیش فرض ما درست باشد این نخستین تدفین از دورۀ لپویی است که تابه حال شناسایی شده و می تواند دریچه ای به روی این دورۀ ناشناخته در تاریخ ایران به روی ما بگشاید. بر اساس این گزارش ، تپۀ لپویی در ارتفاع 1570متری ازآبهای آزاد در حدود 10کیلومتری شرق رود کر و در فاصلۀ حدود 200 متری شمال شهرک لپویی در بخش زرقان در فاصلۀ30 کیلومتری شمال شیراز قرار گرفته است. جادۀ آسفالته شیراز به هرابال و بیضا از شمال تپه میگذرد و بخشهایی از تپه را از بین برده است.طول تپه در راستای شرقی-غربی 140 متر و پهنای آن در راستای شمالی- جنوبی 130 متر است و مساحت محوطه حدود 2ر1 هکتار و بیشترین ارتفاع آن از زمینهای اطراف اندکی بیش از یک متر است. این محوطه به شمارۀ 16703مورخ 20/6/1385در لیست آثار ملّی ثبت شده است. زنده یاد ویلیام سامنر طی بررسیهای خود در حوزۀ رود کر در سال 1967 م (1346 ه . ش) مجموعه ای متشکل از چند محوطۀ باستانی کوچک بین5/0 تا 5/1هکتار در مرتع پایین دست روستای وقت لپویی را شناسایی کرد. از قرار معلوم بیشتر این محوطه ها تک دوره ای و با سفال سرخرنگ بدون نقش بودند که این سفال پیشتر در دهۀ 1930 م(1309ه.ش) در لایه های به هم ریختۀ فوقانی تل باکون شناسایی و از سوی کاوشگران باکون الف5 نامگذاری شده بود. سامنر با بیان وجود ارتباطات لایه نگاشتی و گاهنگاشتی بین سنت سفالگری باکون و این سنت سفالگری، با توجه به ماهیت متفاوت سفال سرخرنگ لپویی آن را سبکی متفاوت از سفال شناخت و مرحله ای از دوره بندی پیش از تاریخ حوزۀ رود کر را با نام لپویی معرفی کرد. کاوش در تپه لپویی که در تاریخ 20/5 /94 با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری آغاز شده بود به اتمام رسید. منبع: هنر نیوز و ایران ملاقات

منبع: کجارو