احتمال ابتلای چه کسانی به سکته مغزی بیشتر است؟ - بوکتریپ

انواع سکته مغزی

سکته مغزی به دو نوع اصلی تقسیم می گردد:

1. سکته مغزی ایسکمیک (Ischemic Stroke):

   این نوع شایع ترین شکل سکته مغزی است که حدود 87 درصد از موارد را شامل می گردد. علت این سکته معمولاً انسداد شریان های مغزی به علت تشکیل لخته خون (Thrombosis) یا آمبولی (Embolism) است. پلاک های چربی (Atherosclerosis) نیز می توانند عامل این انسداد باشند.

2. سکته مغزی هموراژیک (Hemorrhagic Stroke):

   این نوع زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی در مغز پاره شده و خون به بافت های اطراف نشت کند. این شرایط معمولاً به علت فشار خون بالا (Hypertension)، آنوریسم (Aneurysm) یا آسیب های تروماتیک ایجاد می گردد. سکته هموراژیک به دو زیرگروه تقسیم می گردد:

   • هماتوم داخل مغزی (Intracerebral Hemorrhage): خونریزی مستقیم به داخل بافت مغز.
   • خونریزی زیر عنکبوتیه (Subarachnoid Hemorrhage): نشت خون در فضای بین مغز و غشاهای اطراف آن.

چگونه سکته مغزی ایجاد می گردد؟

برای درک بهتر مکانیسم سکته مغزی، باید فرایند خون رسانی مغز را آنالیز کنیم. مغز به وسیله شریان های مغزی قدامی (Anterior cerebral arteries)، میانی (Middle cerebral arteries) و خلفی (Posterior cerebral arteries) تغذیه می گردد. هرگونه انسداد در این مسیرها می تواند منجر به کاهش خون رسانی و در نتیجه سکته مغزی گردد.

• در سکته مغزی ایسکمیک، تشکیل لخته خون یا پلاک های چربی جریان خون را مسدود می نماید.
• در سکته مغزی هموراژیک، پارگی رگ ها باعث نشت خون به نواحی مغز می گردد که علاوه بر قطع جریان خون، فشار داخل جمجمه (Intracranial Pressure) را نیز افزایش می دهد.

افرادی که بیشتر مستعد سکته مغزی هستند

سکته مغزی به عوامل خطر متعددی مرتبط است. بعضی از افراد به علت ویژگی های ژنتیکی، سبک زندگی یا بیماری های زمینه ای در معرض خطر بیشتری قرار دارند:

1. افراد مبتلا به فشار خون بالا (Hypertension): این عامل اصلی ترین خطر سکته مغزی است که با آسیب به دیواره رگ های خونی احتمال پارگی یا انسداد را افزایش می دهد.
2. دیابت (Diabetes): دیابت باعث تغییرات میکروسکوپی در عروق خونی شده و خطر تشکیل لخته خون را بیشتر می نماید.
3. کلسترول بالا (Hypercholesterolemia): افزایش سطح کلسترول LDL می تواند به تشکیل پلاک های چربی منجر گردد.
4. افراد سیگاری: مواد شیمیایی موجود در سیگار باعث آسیب به دیواره رگ ها و افزایش خطر ایجاد لخته می گردد.
5. سن بالا: خطر سکته مغزی با افزایش سن به علت کاهش خاصیت ارتجاعی رگ ها بیشتر می گردد.
6. سابقه خانوادگی سکته مغزی یا بیماری های قلبی: سابقه ژنتیکی می تواند عامل افزایش خطر باشد.
7. سبک زندگی کم تحرک و چاقی (Obesity): این عوامل منجر به فشار خون بالا، دیابت و مسائل قلبی می شوند که همگی خطر سکته را افزایش می دهند.

نشانه های اخطاری سکته مغزی

شناخت علائم اولیه سکته مغزی می تواند به تشخیص زودهنگام و افزایش شانس بهبودی یاری کند:

1. افتادگی صورت (Facial Droop): عدم تقارن در صورت، به ویژه هنگام لبخند زدن.
2. ضعف یا بی حسی یک طرف بدن (Hemiparesis): ناتوانی در حرکت بازو یا پا در یک طرف بدن.
3. مشکل در صحبت کردن یا فهمیدن (Aphasia): گفتار مبهم یا عدم توانایی در درک کلمات.
4. اختلال بینایی (Visual Disturbances): کاهش دید در یک یا هر دو چشم.
5. سرگیجه یا از دست دادن تعادل (Vertigo): مشکل در ایستادن یا راه رفتن.
6. سردرد ناگهانی و شدید (Thunderclap Headache): سردردی که معمولاً با خونریزی همراه است.

تشخیص و درمان سکته مغزی در اعصار قدیم

در دوران باستان، دانش محدودی درباره مغز و عملکرد آن وجود داشت. در متون پزشکی مصر باستان و یونان، سکته مغزی به عنوان Apoplexy شناخته می شد که به معنای حمله ناگهانی بود. بقراط (Hippocrates) اولین کسی بود که این پدیده را توصیف کرد.

• در قرون وسطی، درمان سکته عمدتاً بر اساس مفاهیم طبایع چهارگانه بود و روش هایی مانند حجامت (Bloodletting) استفاده می شد.
• در دوره رنسانس، مطالعات آناتومیکی پیشرفته تر شد و پزشکانی مانند ویلیام هاروی (William Harvey) به درک بهتری از گردش خون رسیدند.
• در قرن بیستم، با پیشرفت فناوری، روش های تصویربرداری مانند سی تی اسکن (CT Scan) و ام آر آی (MRI) امکان تشخیص دقیق تر سکته را فراهم کردند.

سکته مغزی در ادبیات و سینما

سکته مغزی به علت تأثیرات ناگهانی و دراماتیکش، موضوع الهام بخشی در ادبیات و سینما بوده است.

• در ادبیات: در رمان مرگ ایوان ایلیچ اثر تولستوی، مرگ ناگهانی شخصیت اصلی با علائمی مشابه سکته مغزی توصیف می گردد.
• در سینما: فیلم The Diving Bell and the Butterfly داستان مردی را روایت می نماید که پس از سکته مغزی، تنها توانایی حرکت پلک خود را دارد و با آن یک کتاب می نویسد. این فیلم تأثیر عاطفی این بیماری را به زیبایی به تصویر کشیده است.

پیشگیری از سکته مغزی

• کنترل فشار خون: فشار خون بالا عامل اصلی خطر است.
• رژیم غذایی مناسب: کاهش مصرف نمک، چربی های اشباع و قند.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی خطر ابتلا به دیابت و چاقی را کاهش می دهد.
• ترک سیگار و الکل: این دو عامل خطر قابل پیشگیری هستند.
• مدیریت بیماری های زمینه ای: کنترل دیابت و کلسترول برای کاهش خطر لازم است.